Campanas de México

Catedral do Apóstolo Santiago - SANTIAGO DE COMPOSTELA (GALICIA)

Registro de las campanas

Catedral do Apóstolo Santiago - SANTIAGO DE COMPOSTELA (GALICIA)


Descripción As dúas torres principais da fachada denomínanse respectivamente torre das campás, a situada na nave da epístola, e torre da carraca, na nave do evanxeo.
Noutra torre independente atópanse as dúas campás novas do reloxo, mentres que as dúas antigas do reloxo están expostas no claustro xunto con outra da torre.
A instalación do botafumeiro e sobre todo o seu accionamiento son de gran interese, desde un punto de vista campanológico, xa que está relacionado con técnicas antigas para tocar grandes campás mediante unha soga grosa que se divide noutras menores, como ocorre coa campá N'Aloi da Catedral de Palma (Mallorca) (Illes Balears)
Graffitti Hai escasos grafitos, debido á dureza da pedra. Na torre do reloxo "A. T." / "1872"
Na torre das campás "I668". Outros de 1942, 1964... "LUZ"
Na desaparecida caixa de control eléctrico "TONY/JOSÉ / 2006 / "NUNCA MAIS" "
Xunto á campá "San Luís" (7) di xunto a unha cruz "1937 / VIVA / ESPAÑA"
Na escaleira de acceso á sala de campás "18-1-1942 / EИTRO DE CAMPAИE ...". Tamén "SANDIÑO LAGE / 1964" "16-1-1942 / RICARDO SANDIÑO" "Quete / 1939"
Tamén entre outros "Agustn", "AF / 1937"
Na sala segunda da torre das campás, posible casa do campanero, e ao longo da escaleira, hai antigos grafitos en almagra, sobre os que se sobrepoñen outros en cor azul verdoso. Na entrada á sala de campás (que ten unha reja para a súa pechadura) "MIRADOR -> " (sobre un grafito antigo de almagra).
En tápaa moderna da caixa de contactores di "NON DESMONTAR / EN CASO DE NECESITAR DESMONTAR ON ANDAR / NO CUADRO FALAR CON MANUEL (ELECTRICISTA) / 692860963"
No interior das campás maiores hai diversos grafitos de gran interese, xa que son, no seu maior parte, firma de campaneiros anteriores, así como outros datos relacionados coa pequena historia da torre.
Estado reciente Caixa de control eléctrico debaixo da sala de campás, fóra de normas e oxidada.
Conservación actual Caixa nova de control eléctrico debaixo da sala de campás sen interruptor nin enchufe de corrente exteriores.
Toques actuales En 2014 documentamos un ordenador BELLTRON GM-720, cos seguintes toques indicados en senllas etiquetas:
  • Toque Coro
  • Repique 7 a 13
  • Repique 1 a 13
  • Repique 1 a 6
  • Difuntos 1 y 2
  • Volteo 1 a 6
  • Volteo 7 a 13
  • Volteo 1 a 16
  • Volteo camp pequeñas

A relación non corresponde case en absoluto aos toques tradicionais. Para comprender esta programación débese precisar que numeran as campás de maior a menor, algo habitual en música, pero non en campás tradicionais.
Ciertamente as dúas pequenas voltean, na actualidade, pero ese toque non corresponde con ningún tradicional. Tampouco corresponde o toque de defuntos coas dúas campás maiores, xa que había como sinalamos nos últimos tempos un toque con cinco campás granes, excluída a maior para os defuntos de menor rango, e o toque das seis, incluída a maior, para os toques de defuntos máis solemnes. Non se indica o toque dos domingos, nin o de vésperas, pero invéntanse tres volteos, ata catro si engadimos as pequenas, que non corresponden con ningunha tradición desta Santa Igrexa Catedral. A inclusión da campá de Fuoco, silenciosa tradicionalmente, aumenta aínda máis a confusión respecto de os toques propios desta Catedral.
O toque de coro, documentado en 2014, consiste en golpes da campá maior do campanil, mentres que o toque de coro realizábase coa menor, ou unha das menores, a abalo.
O toque de oración, documentado ás 06:55 da mañá, ás 11:55 e ás 19:55 consiste en tres veces tres golpes da campá maior, e logo vinte e catro seguidos da mesma.
Actuaciones A campá das horas ou Berenguela, asi como a dos cuartos, que estaban rachadas de en riba abaixo, foron copiadas, no epigráfico e no sonoro, realizando sendeiros réplicas EIJSBOUTS de Asten en 1987 ou 1988. As campás da torre, o chamado "carillón", e as outras de grandes dimensions e igualmente fixas, están dotadas de electromazos para o seu toque automático.
Cuadrante solar
Hai un pequeno cuadrante solar, na terraza da campá Berenguela, posiblemente para pór en hora o mecanismo do reloxo.

 

Matraca
A torre norte, chamada tamén torre da carraca, contén unha carraca, é dicir unha matraca de láminas, de grandes dimensións, depositada no chan.
É a única carraca de láminas existente nas diversas Catedrais.
En 2006 estaba fóra de uso e non se puido documentar.
En 2014 foi substituída por unha réplica, que se utiliza mediante unha manivela, para a Semana Santa. Na nova carraca di "S. ROUCO".

 

Bibliografía (se puede ordenar por autor o por año)
Autor y títuloAño
A VOZ - O Arcebispado pide que se reciba ao Papa con campás e suspende ese día as misas en Santiago 2010
A VOZ - A Catedral recupera os xugos de madeira das campás da torre sur2015
A VOZ - A torre sur da Catedral libérase de estadas desde as campás2016
ALONSO DE LA PEÑA, Javier - Notas sobre la restauración del conjunto de campanas de la Catedral de Santiago2016
ALONSO DE LA PEÑA, Javier - Notas sobre a restauración do conxunto de campás da catedral de Santiago2016
ANONIEM - Klok voor de katedraal van Santiago de Compostella1990
ASOCIACIÓN CULTURAL CAMPANEIROS DE GALICIA - Taller de toque manual de campás2024
AVAN - La campana ´Micalet´ de la Catedral de Valencia es la cuarta más grande de España, según un inventario del Gremi de Campaners2004
BOLETÍN DE NOTICIAS SOBRE EL CAMINO DE SANTIAGO - Cerca de un centenar de campanas tañirán en concierto1999
CALVETE HERNÁNDEZ, Pascual - Catedral de Santiago de Compostela1991
CALVO, Judit - Las campanas repicarán esta tarde por el Año Santo Compostelano2009
CAMBEIRO, Xosé Manuel - «Todos os días subía 94 escaleiras»2016
CAMPANAS QUINTANA - Participamos en la Feria Apostolus2014
CAMPOS, Andrés - Santiago de Compostela, en 10 imprescindibles muy curiosos2017
CARUNCHO, Jacobo - La Berenguela tiene cuerda para rato 2010
CATEDRAL DE SANTIAGO DE COMPOSTELA - Campanas de la torre1985
CERVERA, César - Almanzor, «el Victorioso» que arrastró las campanas de Santiago hasta Córdoba 2014
CLOCK-O-MATIC - Een zalig kerstfeest en een gelukkig Nieuwjaar2014
CONDE, Alfredo - Campanas de Compostela2014
CRESPO, José - (III) Los esclavos blancos: Saqueo y esclavismo sexual2018
D., C. - Ajustes en el reloj de la Catedral2008
DE ESCALLADA GONZÁLEZ, Luis - La campana del Año Santo Lebaniego2006
DE SOLA, Juan / EFE - Los últimos campaneros2008
DEAÑO, Santiago - Rehabilitarán la Berenguela, el gran reloj que da la hora de Compostela2010
DEN HOLLANDER, Ing. Pieter A. - ROYAL EIJSBOUTS - Concerne cloche de la cathédrale de Santiago1989
DEN HOLLANDER, Ing. Pieter A. - ROYAL EIJSBOUTS - Letter inviting dr. Llopo i Bayo to the cast of the biggest bell of the Cathedral of Santiago1989
DEN HOLLANDER, Ing. Pieter A. - ROYAL EIJSBOUTS - Cathédrale de Santiago - Prix supplémentaires1989
DÍEZ GONZÁLEZ, Juan Daniel - Galicia 2010.- II Santiago de Compostela 22010
DISFRUTA SANTIAGO - ¿Quieres escuchar el sonido de la Carraca de la Catedral?2011
DONAT, Begoña - Oliver Laxe: “Me parece de una decadencia atroz acostumbrar al espectador a entenderlo todo”2019
DRAGADOS - CORUÑA - Proyecto sustitución de la antigua campana rajada y fabricación de una nueva1989
ECCLESIA DIGITAL - Toque de campanas contra la droga2007
ECG - La Carraca de la Catedral sustituirá a las campanas2015
EFE - Las campanas de Compostela, a Holanda1989
EFE - Costello y Krall unen sus voces en España al pie de la catedral de Santiago2010
EFE - Repique de campanas en Compostela para anunciar la llegada del papa2010
EIRÉ, L. - El repique francés vuelve a la Catedral para inaugurar el Año Santo extra2015
EL CORREO GALLEGO - El Correo hace 25 años2010
EL CORREO GALLEGO - ...Cuando se sustituyó por una nueva la campana de la Berenguela de la Torre del Reloj de la Catedral2022
EUROPA PRESS - La Catedral de Santiago recupera su carraca para sustituir a las campanas en Semana Santa después de 40 años2010
EUROPA PRESS - La Catedral proyecta el arreglo de las deterioradas torres del Obradoiro2011
EUROPA PRESS - La carraca de la Catedral de Santiago sustituirá a las campanas los próximos viernes y sábado santos2011
EUROPA PRESS - La Carraca histórica de la Catedral de Santiago volverá a sonar durante el Viernes y el Sábado Santo2014
FACEBOOK - Las campanas de Santiago2010
FANDIÑO LAGE, Ricardo - Toques y repiques de las campanas de la S. A. M. I. C. B. de Santiago de Compostela2012
GONZÁLEZ BÁEZ, Cali - Historia de las campanas2007
HERNÁNDEZ, Julián - ¿A quién venden las campanas?2011
INVITADO - Santiago de Compostela: Las catedrales gallegas carecen de equipos de mantenimiento continuo2008
KAVANAGH, Eduardo - Almanzor, saqueador de Santiago2019
LA SER - Campanadas 25 de Diciembre2000
La Voz de Galicia - Las cinco torres recuperarán ventilación y belleza con la apertura de sus ventanas y huecos cegados2009
La Voz de Galicia - El experto Francesc Llop ensayó los toques de las campanas y elogió sus sonidos originales2015
LA VOZ DE GALICIA - Ricardo Fandiño, o último campanero, residía no alto da basílica2015
LA VOZ DE GALICIA - Retiran as campás da Berenguela do ano 17292018
LEHR, Dr. André - Restauració de campanes1993
LLOP i BAYO, Francesc - Restauración de las campanas de las horas y de los cuartos de la Catedral1989
LLOP i BAYO, Francesc - Carta al subdirector general del patrimonio mueble sobre el retraso en la fundición de las campanas del reloj de la Catedral de Santiago de compostela1989
LLOP i BAYO, Francesc - Fundición de la campana de las horas de la Catedral de Santiago1990
LLOP i BAYO, Francesc - Visita del hijo del último campanero2014
LLOP i BAYO, Francesc - Toques de las campanas de la Catedral de Santiago de Compostela2014
LLOP i BAYO, Francesc - As campás da catedral de Santiago: a máis alta música comunitaria2016
LLOP i BAYO, Francesc - Las campanas, ¿ruido sagrado?2017
LLOP i BAYO, Francesc - Preguntas sobre las campanas restauradas de Santiago (Villena)2018
LLOP i BAYO, Francesc - Algunes notes sobre matraques2024
LLORET / LAS PROVINCIAS - Una fundición valenciana quiere construir la campana de Santiago de Compostela1986
LOMBARDERO, Xavier - El Ministerio de Cultura cataloga las campanas catedralicias gallegas2007
LOUZAO VILLAR, Joseba - El sonido de las campanas: una aproximación al paisaje sonoro católico en la España contemporánea2018
LUQUE, A. - Campanas valencianas en un Museo Europeo1989
MARTÍN PRIETO, Adrián; PANERO PARDO, Ángel; PÉREZ CASTRO, Lourdes - Cuadernos Técnicos. La Carraca de la Catedral de Santiago.2012
MERAYO, Paché - «Quiero rescatar de la historia lo que la historia sepultó»2020
MORALES, Alfredo - Subdirector General de Bienes Muebles del ICRBC - Certifica que el señor Fransec Llop realiza un estudio sobre conservación de las campanas históricas de las catedrales españolas1989
MORALES, José Manuel - Las campanas de Santiago2017
PEDRALS, Joan - El reloj de la Catedral de Santiago de Compostela2000
PEDRALS, Joan - Les campanes originals del rellotge de la Catedral de Santiago de Compostela2002
PEDRALS, Joan - Las Campanas en Cataluña2004
PÉREZ URIZARNA, Sara - Inspección Técnica de Monumentos - Proyecto básico y de ejecución de obras de restauración de la Catedral de Santiago de Compostela1989
PONTEVEDRA, Silvia R. - 50 euros por tocar a muerto.2008
PORTILLA LINARES, Miguel - Carta al periódico La Voz de Galicia sobre la fundición de la campana Berenguela1989
PORTILLA LINARES, Miguel - Presupuesto para fundir la campana "Berenguela" y un reloj Apolo para la catedral de Santiago de Compostela1989
PRIETO, Darío - Pedro Halffter llena el Bierzo de música vagabunda2017
R. PONTEVEDRA, Silvia - La carraca vuelve a sonar en el Obradoiro2010
R. PONTEVEDRA, Silvia - Hallada una escultura de la fachada original del Pórtico de la Gloria2016
R., S.; LINDE, P. - Una grieta junto al campanario causa los estragos en el Pórtico2010
REBOYRAS, Arturo - El último campanero catedralicio 2017
REBOYRAS, Arturo - 315 "manivelazos" cada 24 horas 2019
REDACCIÓN - Cultura dice que hay razones técnicas y económicas para la fundición de la Berenguela en Holanda1989
REDACCIÓN - La campana ‘Micalet’, la cuarta mayor de España2004
REDACCIÓN - ...Cuando la sustitución de la campana de la Torre del Reloj fue todo un acontecimiento en la ciudad 2018
REDACCIÓN - La Catedral de Santiago recupera el toque manual de las campanas2023
REGO, Benito - 25 millones costará restaurar la campana que dará la bienvenida al Papa1982
RINCONES DE SANTIAGO - La torre del reloj de la catedral2009
RODRÍGUEZ ESCUDERO, José Guillermo - La Torre negra de El Salvador2007
SALGADO, Fernando - El escalatorres Puertollano2015
SAN SEBASTIÁN, Isabel - Las campanas de Santiago2020
SANTIAGO - La campana Santa Bárbara vuelve a la Catedral tras dos décadas ausente2016
SERRANO, Álex - A dos campanas de recuperar su voz2015
TROITIÑO, Manuel - Campanas de la Catedral de Santiago de Compostela1980
VENTOSO, Luis - La paz campesina2018
VILLAR, Carmen - Al fin doblan (todas) las campanas2016
ZAFRA, Ignacio - Prohibido tocar las campanas, vecinos durmiendo2017

Grabaciones de toques de campanas

IntérpreteGrabaciónFechaDuración
FANDIÑO LAGE, RICARDOEl campanero de la catedral04-01-201201:06
Campanas Catedral Santiago30-04-201624:57

Vídeos de toques de campanas

IntérpreteVídeoFechaDuración
Carraca de la Catedral20-04-201001.20
ERMECA campá de sinais, restaurada02-01-201600:16
QUINTÍA, RAFAEL (OS CHICHISOS)As campás19-04-201634:37
As campás03-05-201601:57
ASOCIACIÓN CULTURAL CAMPANEIROS DE GALICIAToque de difunto papal na morte de Benedicto XVI31-12-202216:37
ASOCIACIÓN CULTURAL CAMPANEIROS DE GALICIAVoces de bronce16-12-202301:30
802 Fotos del campanario
Fichas de todas las campanas
Editor LLOP i BAYO, Francesc
Actualización 2024-01-13

Campanas actuales

CampanaFundidorAñoDiámetroPeso
Campá de sinais152
Prima Bárbara (copia)OCAMPO (ARCOS DA CONDESA)1997106690
De cuartos (A)GÜEMES, PEDRO DE17291471839
De horas, Berenguela (B)GÜEMES, PEDRO DE17292546211
Laus Deo, campá de sinais (0)1550ca4449
Campá do museu18513525
Campá no presbiterio18443016
Vacante (1)1541103633
Prima Bárbara (2)DE PALACIO, FRANCISCO (GÜEMES)1734105670
Fogo (3)PALACIO, FERNANDO DE1749109750
Prima Salomé (4)DE PALACIO, FRANCISCO (GÜEMES)1734113835
Ánimas (5)16721411062
San Luis (6)16751471204
Santiago, Mayor (7)16752113560
campanil (1)AZA Y CEDRÚN, JOSÉ ANTONIO DE18313525
campanil (2)LISTE PEREIRAS, JUAN (PARROQUIA DE ORAZO)18863627
campanil (3)LISTE VILLANUEVA, JOSÉ (PARROQUIA DE ORAZO)19164553
campanil (4)OCAMPO (ARCOS DA CONDESA)19194864
campanil (5)16714968
campanil (6)LISTE VILLANUEVA, JOSÉ (PARROQUIA DE ORAZO)19165072
campanil (7)167175244
Campá dos cuartos (A)EIJSBOUTS19901471839
Campá das horas (B)EIJSBOUTS19892576433

Relojes

Relojes

Reloj mecánico (1)
Autor del relojANTELO LAMAS, ANDRÉS
Fecha construcción 1831
Descripción del reloj Maquinaria construída en 1831 polo relojero ferrolán Andrés Antelo, e que soa cunha especial harmonía, como corresponde a un traballo de artesanía confeccionado co máximo rigor.
Un enorme armario cadrado de madeira, con cristais nos catro lados, atópase no centro da torre encerrando a maquinaria. Del saen catro eixos que son os que moven as agullas en forma de frecha das catro fachadas. Tamén dúas pancas que son as que fan soar as campás que marcan as horas á cidade.
Para iso, está colocado xusto debaixo da Berenguela, e en liña recta, para que os cables que a fan soar a cada hora funcionen perfectamente.
Esta maquinaria está tan ben axustada que apenas precisa mantemento, e só algún axuste horario de cando en vez, ocasionado, como explica Antonio Conde, sobre todo polos cambios de temperatura, que poden provocar algunha mínima variación ocasionalmente.
Para facer estes axustes dispón dentro dunha pequena esfera que marca a mesma hora que fóra. Nestes pequenos axustes non é necesario desconectar o mecanismo das campás, pero si cando se produce o cambio da hora oficial, sobre todo na primavera, xa que a maquinaria non anda marcha atrás, polo que é preciso adiantalo once horas.
Para que o reloxo funcione é preciso darlle corda cada día cunha enorme manivela que fai subir os contrapesos que colgan dunha cadea ata o piso inferior. Tamén hai que engrasarlo periodicamente. Na parte superior ten catro diferenciais, como os coches, cada un dos cales está conectado a un eixo que atravesa a fachada e é o que fai virar a agulla que marca a hora.
A maquinaria está conectada tamén con dous brazos mecánicos enganchados a sendas cadeas que colgan do piso superior. Estas cadeas están conectadas a dous martelos que golpean a Berenguela cando hai que dar as horas, e a unha campá menor, que é a que sinala os cuartos e as medias.
Logo dun tempo parado, o reloxo volveu porse en marcha na pasada década. Foi entón cando se substituíron as antigas campás, que hoxe se poden contemplar no claustro da Catedral, por unhas novas, afinadas para que soasen igual que as súas predecesoras. Desde entón Antonio Conde Fontao encárgase do mantemento da maquinaria. D., C. O Correo Galego (30-11-2008)
Tipo reloj 1
Existencia del reloj 1
Funcionamiento del reloj 2
Fecha 20-04-2017
Fotos del reloj

Computadoras

Computadora (1)


1 2

AutorCLOCK-O-MATIC
Fecha de construcción 2005ca
Descripción O computador ten unha folla de papel pegada co seguinte texto:

1 (·)
2 (·)
3 (·) 5 (·)
4 (·)
Repicar
Pulsar 2 veces botón 4
" 1 vez " 3
Con los botones 1 ó 2 poner o sacar minutos deseados
Pulsar 3
Editor de la ficha LLOP i BAYO, Francesc
Actualización 20-12-2023
4 Fotos de la computadora
Computadora (1)


1 1

AutorBELLTRON
Empresa de mantenimientoCOMUNICACIONES ELEMAR-NOR
Fecha de construcción 2010ca
Editor de la ficha ÁLVARO MUÑOZ, Mari Carmen; LLOP i BAYO, Francesc
Actualización 21-12-2015
4 Fotos de la computadora
Computadora (1)


1 2

AutorCLOCK-O-MATIC
Empresa de mantenimientoERMEC
Fecha de construcción 2015
Editor de la ficha ÁLVARO MUÑOZ, Mari Carmen; LLOP i BAYO, Francesc
Actualización 21-12-2015
1 Fotos de la computadora
Registro de computadoras
  • Registro reducido (PDF)
  • : campanas, campaneros y toques
  • Volver a la página anterior
  • Campanas de México ✱ Actualización 30-06-2024 ✱ 083038@gmail.com